Wat is lepra?

Lepra is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door de leprabacterie en wordt overgebracht door hoesten of niezen. De leprabacterie tast de zenuwen aan, met als gevolg dat er verlammingen ontstaan en handen en voeten gevoelloos raken. Hierdoor kan iemand niet meer voelen of hij of zij zich verbrandt of wondjes oploopt. Grote wonden, infecties, blindheid en ernstige verminkingen zoals klauwhanden of stompvoeten zijn het gevolg.

De oorzaak van lepra

Lepra is een bacteriële infectie die wordt veroorzaakt door de leprabacterie: de Mycobacterium leprae. De leprabacterie werd in 1873 ontdekt door de Noorse arts Armauer Hansen. Daarom wordt lepra ook wel de ziekte van Hansen genoemd.

De leprabacterie werd in 1873 ontdekt door de Noorse arts Armauer Hansen

Twee soorten lepra

Er bestaan 2 soorten lepra: multibacillaire lepra (MB) en paucibacillaire lepra (PB).

Bij multibacillaire lepra heeft de leprapatiënt een groot aantal leprabacteriën in zijn lichaam. De patiënt heeft meer dan 5 gevoelloze vlekken op zijn huid. Multibacillaire lepra is erg besmettelijk.

Bij paucibacillaire lepra heeft de leprapatiënt een klein aantal leprabacteriën in zijn lichaam. De patiënt heeft minder dan 5 gevoelloze vlekken op zijn huid. Paucibacillaire lepra is nauwelijks besmettelijk.

Lepra is een tropische ziekte

Ooit kwam lepra voor in Nederland, maar de ziekte is hier sinds de middeleeuwen vrijwel helemaal verdwenen. Nu komt lepra vooral voor in de tropen en subtropen. Denk daarbij aan Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Lepra treft vaak arme mensen, die een lagere weerstand hebben.

Lepra komt nu vooral voor in de tropen en subtropen

De landen waar lepra het meest voorkomt zijn:

• India
• Indonesië
• Brazilië

De besmetting met lepra

Lepra is heel besmettelijk. De ziekte wordt overgedragen via de luchtwegen door druppeltjes die vrijkomen bij het hoesten of niezen. De leprabacterie voelt zich het best bij een temperatuur van 34 graden Celsius en zoekt daarom de koelere delen van het menselijk lichaam op.

Mensen die intensief contact hebben met een onbehandelde leprapatiënt lopen een grotere kans om zelf besmet te raken

Grotere kans op besmetting
Mensen die intensief contact hebben met een onbehandelde leprapatiënt (zoals familieleden, buren en vrienden) worden meer blootgesteld aan de leprabacterie en lopen daarom een grotere kans om zelf besmet te raken.

Immuun voor lepra
Slechts 1 op de 100 besmette mensen krijgt daadwerkelijk lepra. De andere 99 ontwikkelen de ziekte niet. Zij zijn van nature immuun voor lepra en schakelen de leprabacterie door het eigen afweersysteem uit.

Lange incubatietijd

De incubatietijd van lepra is lang. Dat wil zeggen dat de leprabacterie erg langzaam is. Sommige bacteriën vermenigvuldigen zich elke minuut, maar de leprabacterie deelt zich maar eens in de 2 weken.

Het kan gemiddeld wel 2 tot 5 jaar duren voordat de symptomen zichtbaar worden

Hierdoor kan het gemiddeld wel 2 tot 5 jaar duren voordat symptomen zichtbaar worden en een patiënt doorheeft dat er iets mis is. Iemand die besmet is, kan hierdoor jarenlang ongemerkt de leprabacterie blijven verspreiden en anderen besmetten. Dat maakt het moeilijk om lepra volledig onder controle te krijgen.

De symptomen van lepra

Lepra is een ziekte die de huid en zenuwen aantast. Als gevolg daarvan kunnen:

• gevoelloze vlekken ontstaan op de huid
• spieren in handen, voeten en oogleden verzwakken
• handen en voeten gevoelloos worden

Een leprapatiënt hoeft niet alle symptomen te krijgen. De symptomen verschillen per patiënt en het soort lepra.

Diagnose

Om de diagnose lepra te stellen, kan een arts verschillende onderzoeken doen.

Onderzoek van de huid
De arts onderzoekt of de patiënt vlekken op de huid heeft die gevoelloos zijn. Om dit te testen, raakt de arts de vlekken aan met een pen of een tot draadje gedraaid wattenbolletje. De patiënt moet (zonder te kijken) aangeven of en waar hij iets voelt.

Onderzoek van de zenuwen
De arts onderzoekt of de patiënt verdikte en pijnlijke zenuwen heeft, gepaard met krachtsverlies of gevoelsstoornissen in handen of voeten.

Laboratoriumonderzoek
In het laboratorium onderzoekt een specialist wat huidvocht of een stukje huid (biopt) van de patiënt onder de microscoop om te kijken of er leprabacteriën aanwezig zijn.

De behandeling van lepra

Lepra is volledig te genezen. Zodra bij een patiënt lepra is vastgesteld, krijgt hij een multi-drug therapie (MDT). Dit is een cocktail van antibiotica die gedurende langere tijd dagelijks ingenomen moet worden. In geval van paucibacillaire lepra (PB) 6 maanden, en in geval van multibacillaire lepra (MB) 12 maanden.

Het is heel belangrijk dat de leprapatiënt daar zo vroeg mogelijk mee begint en de kuur afmaakt. De medicatie doodt de leprabacteriën en stopt de infectie. Al na een paar dagen is de leprapatiënt niet meer besmettelijk.

De lichamelijke gevolgen van lepra 

Wordt lepra te laat ontdekt en behandeld, dan heeft de ziekte ingrijpende gevolgen.

Wordt lepra te laat ontdekt, dan heeft de ziekte ingrijpende gevolgen

Verminkingen
De leprabacterie tast de zenuwen aan, waardoor verlammingen ontstaan en handen en voeten gevoelloos raken. Hierdoor kan de leprapatiënt niet meer voelen of hij zich verbrandt of wondjes oploopt. Dit kan leiden tot zweren en open wonden, en uiteindelijk tot blijvende handicaps zoals klauwhanden, stompvoeten en een leeuwengezicht.

Blindheid
De spieren van de oogleden kunnen verzwakken, waardoor de leprapatiënt zijn ogen niet meer kan sluiten. Het oog droogt uit en stof en vuil blijft makkelijk in het oog zitten. Leprapatiënten kunnen hierdoor blind worden.

Sociale uitsluiting

Lepra heeft niet alleen lichamelijke gevolgen. Door hun handicaps komen leprapatiënten vaak zonder werk te zitten. Ook worden zij, uit angst voor besmetting, door hun omgeving vaak vermeden of zelfs verstoten. Ze tellen niet meer mee in de maatschappij. Het taboe, of stigma, rond lepra is nog steeds erg groot.

Bovendien wordt lepra in veel delen van de wereld nog steeds gezien als hekserij of als straf van God.

Uit angst om in een sociaal isolement terecht te komen, durven leprapatiënten vaak met niemand over hun ziekte te praten. Soms gaat die angst zo ver dat ze niet naar het ziekenhuis durven om een diagnose te laten stellen en zich te laten behandelen. Zo gaat het van kwaad tot erger.

Lepra bestrijden 

Met steun van donateurs werkt de Leprastichting aan een wereld zonder lepra en uitsluiting als gevolg van een handicap.

Onze droom is een wereld zonder lepra

De Leprastichting biedt hulp aan leprapatiënten door:

• Vroegtijdige opsporing
• (Preventieve) behandeling
• Medische, economische en sociale revalidatie
• Wetenschappelijk onderzoek

Onze droom is een wereld zonder lepra. Help mee om onze droom te verwezenlijken!